اطلاعات مفید در مورد زندگی و مشکلات زنان سرپرست خانواده
مشکلات زنان سرپرست خانوار
رشد فزاینده خانوارهای ” زن سرپرست” در ایران و جهان این پدیده را به معضلی اجتماعی تبدیل کرده است. این دسته از زنان، در معرض آسیب هایی قرار دارند که در صورت عدم حمایت از آنان، هزینه های سنگینی بر جامعه تحمیل خواهد شد. تبعیض های جنسیتی، تعصبات فرهنگی، ناتوانی در دسترسی به فرصت های شغلی، بی سوادی یا کم سوادی، تجهیز نبودن به مهارت و حرفه ای خاص، فقدان درآمدی مستمر و بالاخره مشکلات متعدد جسمی و روحی از جمله عوارضی هستند که زنان سرپرست خانوار با آن ها دست به گریبان اند.
در اغلب موارد با نگرش های منفی فرهنگی به زنان سرپرست خانوار و فرزندانش نگریسته می شود. این نوع برخوردها، احساسات منفی چون حقارت، درماندگی، ترس و خجالت را در این زنان بر می انگیزد. افسردگی، اضطراب، وسواس و پرخاشگری نیز از مواردی است که در این زنان به چشم می خورد.
گرچه کمیته امداد و سازمان بهزیستی از این قشر آسیب دیده حمایت می کنند، اما به دلیل کمبود اعتبارات، هم چنان بسیاری از زنان سرپرست خانوار به حمایت های مالی نیاز مبرم دارند.
تعریف خانواده های زن سرپرست
1. خانوارهایی که سرپرست آن ها زنانی هستند که همسر از دست داده، طلاق گرفته، هرگز ازدواج نکرده یا رها شده هستند.
2. خانوارهایی که سرپرستی آنها به عهده مردی است که به صورت غیرفعال به ظاهر سرپرست خانواده است اما به دلایل مختلفی قادر به اداره عاطفی و مالی خانواده نیست.
3. زنان سرپرست خانوار، سرپرستی خانواده را اعم از امور اقتصادی تا تصمیم گیری های عمده و حیاتی خانواده برعهده دارند. زنان سرپرست خانوار، طبق تعریف سازمان بهزیستی، زنانی هستند که عهده دار تامین معاش مادی و معنوی خود و اعضای خانواده خود می باشند.
مقاله پیشنهادی : اطلاعات کامل معرفی زن سرپرست خانوار
زنان سرپرست خانوار و دستیابی به توسعه پایدار
به عقیده طرفداران “نظریه کنش”، اطلاق لفظ ” آسیب پذیر” به این گروه از زنان به طور مطلق و فراگیر صحیح نیست. زیرا به این ترتیب واکنش فردی یا جمعی آنان نسبت به تغییر و بهبود شرایط زندگی شان در جامعه نادیده انگاشته می شود.
مطالعات پژوهشی حاکی از آن است که زنان به طور مکانیکی نسبت به فشارهای اقتصادی واکنش نشان نمی دهند بلکه حالت های مختلف را می سنجند و راه هایی انتخاب می کنند که علی رغم شرایط سخت اقتصادی شان، به زندگی شان معنا ببخشد.
برخی تحقیقات نشان داده است سرپرستی خانواده در خانواده های زن سرپرست، موجب افزایش استقلال و آگاهی طبقاتی زنان شده است. فرزندان این خانواده ها نیز اغلب از استقلال و خودکفایی بیشتری برخوردارند.
زنان سرپرست خانوار درآمدشان را صرف بهبود وضعیت خانواده خویش کرده و به افزایش سطح تغذیه، رفاه، و تحصیل فرزندان و افراد تحت تکفل خود کمک می کنند.
برخی پژوهش ها نشان داده است که زنان در کارهای مشارکتی بیش از مردان از روحیه همدلی، مداخله، تعاون و مشارکت برخوردارند. از این رو، محیط خانواده های زن سرپرست برای انجام فعالیت های مشارکتی بسیار مساعد است. این فعالیت ها می تواند زمینه را برای توسعه انسانی پایدار فراهم کند. زنان سرپرست خانوار در هر جامعه ای می توانند به درآمد خانوار تخصیص بهتری بدهند و با هزینه کمتری تخصیص منابع بهتری داشته باشند.
تحقیقات کیفی نیز نشان می دهد زنان سرپرست خانوار خانواده های فقیر و متوسط هیچ یک قربانی منفعلی نیستند. آنها می توانند نه به اتکای صرف به کمک های مردمی و دولتی، بلکه با تلاش های فردی بر مشکلات خویش فائق آیند.
رابطه بین فقر و خانواده زن سرپرست
محرومیت زنان جامعه از دسترسی به فرصت های برابر و در پی آن ناامنی اقتصادی، زمینه ساز فقر است که توسعه یافتگی را تحت تاثیر قرار می دهد. زنان سرپرست خانوار به عنوان بخشی از جامعه در این مسیر با مشکلات فراوانی رو به رو هستند:
1. در این خانوارها تنها یک نفر ( سرپرست) کار می کند و تعداد افراد تحت سرپرستی برای هر یک نفر نان آور بیشتر است.
2. میانگین درآمد زنان شاغل کمتر از مردان است.
3. دسترسی زنان به مشاغل سودآور و منابع تولید مانند زمین، دام، تکنولوژی، آموزش و خدمات کمتر و محدودتر است.
4. زنان سرپرست خانوار در حقیقت دو شغله هستند اما تنها در قبال یک شغل دستمزد دریافت می کنند. خانه داری و اشتغال در برابر یک دستمزد. بنابراین اغلب مشاغل خانگی را انتخاب می کنند.
5. زنان سرپرست خانوار که همسران از کارافتاده، معتاد یا سالمند دارند به دلیل تبعات حضور آنان، شغل مناسبی نمی توانند پیدا کنند.
مقالات پیشنهادی : اهمیت آموزش در زندگی
طبق تحقیقات به عمل آمده، احتمال ابتلا به فقر در خانوارهای زن سرپرست در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری دو برابر است. مطالعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشوری، حاکی از آن است که زنان طلاق گرفته و رها شده روستایی به احتمال بسیار زیاد در معرض فقر شدید قرار می گیرند.
خانواده های زن سرپرستی که از کودکان نیز مراقبت می کنند از فقیرترین خانواده ها هستند و اگر حداقل درآمدی برای این خانواده ها فراهم نشود، فقر به فرزندان نیز اثر گذاشته و چرخه ای معیوب از فقر شکل می گیرد.
فرزندان دختر خانواده های زن سرپرست نیز به دلیل شرایط خاص آن، وضعیت نگران کننده تری دارند. آنها اغلب به دلیل مشغله های مادر خانواده، مسئولیت نگهداری از خواهران و برادران کوچکتر خود را برعهده دارند و بدین ترتیب فرصت ادامه تحصیل را از دست می دهند.
راه های حل مشکلات زنان سرپرست خانوار
1. سوق دادن نظام حمایتی به فعالیت های توسعه اجتماعی و شناسایی استعدادها و قابلیت های فردی؛ یا به بیان ساده تر توانمند سازی این قشر از زنان جامعه می تواند در کاهش مشکلات آنان بسیار موثر واقع شود.
2. توسعه پایدار با امکان دسترسی برابر بین زنان و مردان، دسترسی به فرصت های برابر، اشتغال زایی، کسب امنیت اقتصادی و رفع فقر از جمله مهم ترین شاخص های توسعه یافتگی محسوب می شود.
3. از آن جا که بی سوادی از شاخص های فقر محسوب می شود، لذا ایجاد انگیزه، تاکید بر سوادآموزی و ارتقای سطح سواد در میان زنان سرپرست خانوار در کشور امری ضروری است.
4. از سوی دیگر، عدم آشنایی اکثریت زنان سرپرست خانوار با حرفه ها و مهارت های مختلف، امکان دستیابی به مشاغل مولد را برای آنان غیرممکن می سازد. لذا باید شرایطی برای این زنان فراهم شود تا بتوانند ضمن مهارت آموزی، مشغول به کار شوند.
موسسه دارالاکرام و زنان سرپرست خانوار
موسسه خیریه و عام المنفعه دارالاکرام نزدیک به دو دهه در عرصه اهدای بورسیه تحصیلی به آن دسته از کودکانی فعالیت می کند که مستعد تحصیل هستند اما به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی خانواده، در معرض خطر ترک تحصیل قرار دارند.
موسسان دارالاکرام با در نظر داشتن آسیب های جبران ناپذیر فقر بر خانواده هایی که به دلایل مختلف از داشتن سرپرستی موثر بی بهره اند، جامعه هدف خود را از میان فرزندان همین خانواده ها برگزید تا ضمن کمک و حمایت از این کودکان، با ارائه خدمات پنج گانه، آنها و خانواده های شان را نیز تحت پوشش خویش قرار دهد.
دانش آموزان دارالاکرام یا تحت سرپرستی پدرانی هستند که به دلیل از کارافتادگی و بیماری قادر به حمایت مالی و عاطفی از خانواده خود نیستند، یا به دلیل فقدان پدر، تحت سرپرستی مادر خویش با محدودیت های فراوانی دست و پنجه نرم می کنند که در هر دو صورت، راه برای ادامه تحصیل آنان دشوار و اغلب ناممکن شده است.
دارالاکرام با برگزاری کارگاه های آموزشی، جلسات روان شناسی، مددکاری اجتماعی، مهارت آموزی و اشتغال، و هم چنین با ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به مادران سرپرست خانوار، کوشیده است به سلامت جسمی و روحی این مادران کمک کرده و شرایط اشتغال زایی را برای آنان فراهم آورد، تا بدین ترتیب از آسیب های این خانواده ها به ویژه ترک تحصیل فرزندان شان پیشگیری نماید.
