عدالت آموزشی و تحقق آن

کودکان کم برخوردار و فرصت های نابرابر آموزشی

اهدای ۱۰ عدد لپ تاپ به دانش آموزان مستعد تحصیل و فاقد سرپرست موثر در شعبه نجف آباد موسسه دارالاکرام، بهانه ای شد تا یادداشت کوتاهی درباره سازمان های مردم نهاد و عدالت ترمیمی بنگاریم.

قوانین و مقررات عادلانه و توزیع فرصت ها

صاحب نظران در باب عدالت، نظریه های گوناگونی را مطرح کرده و انواع آن را برشمرده اند که عدالت توزیعی از آن جمله است.

عدالت توزیعی

به آن معناست که دولت برای توزیع عادلانه امکانات و فرصت های برابر بین مردم تلاش کند و از توزیع ناعادلانه و نابجا که موجبات تبعیض و نابرابری را فراهم می آورد پرهیز نماید.

عدالت رویه ای

از دیگر مفاهیم مطرح در حوزه عدالت است و بدان معناست که دولت در وضع قوانین و مقررات آیین نامه ای و هم چنین سیاست های کلی، به گونه ای عمل کند که این قوانین در برخورداری از منابع عمومی و امکانات به تبعیض و نابرابری نینجامد. مفهوم دیگر، یعنی عدالت ترمیمی

عدالت ترمیمی

نیز بدان معناست که چنانچه دولت در ایجاد عدالت توزیعی و عدالت رویه ای، عملکرد موفقیت آمیزی نداشته باشد، باید با عدالت ترمیمی در جهت جبران برخی از تبعیض ها، شکاف ها و نواقص اقدام نماید.

 

ایا نظام آموزشی تنظیم شده در ایران عادلانه اجرایی می شود

حال باید بگوییم در بحث مورد نظر ما، یعنی آموزش، معمولاً دولت ها موظف به برقرای نظام آموزشی عادلانه‌ در کشور هستند. رمز سپردن آموزش به دولت از آن روست که آموزش پرهزینه است اما سودآور نبوده و نباید به منبع درآمد تبدیل شود. لذا دولت ها موظف اند نظام آموزشی را بر عهده بگیرند.
بر اساس اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، “دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.”

چنانچه تاکنون فرض بر این بود که ابهاماتی در زمینه رعایت عدالت در آموزش و نظام آموزشی کشور مشاهده می شود، اینک با قاطعیت می توان گفت برخی از موارد، مصداق مسلم بی عدلتی است.

برای مثال در صورتی که درباره مدارس غیر دولتی ابهام باشد که آیا این نوعی بی‌عدالتی است یا خیر، یا این که آیا آموزش بر اساس زبان فارسی برای دانش‌آموزانی که زبان مادری شان فارسی نیست، ناعادلانه است یا خیر، یا پررنگ کردن آموزش های دینی و ایدئولوژیک، و وانهادن و بی توجهی به برخی از آموزش های لازم در حوزه حقوق شهروندی و ارزش های اجتماعی، آیا نوعی بی عدالتی آموزشی محسوب می شود یا خیر، و همین طور پرسش درباه جدا کردن برخی از دانش آموزان به عنوان تیزهوش، یا دانش آموزان دارای مشکلات ذهنی و روانی، از جمله مواردی است که می تواند مورد تردید و سوال قرار گیرد.

اگر درباره این موارد، با شک و تردید مواجه هستیم، اما به قطع و یقین در برخی از موارد بی هیچ شک و تردیدی می توانیم پاسخی شفاف و آشکار بدهیم و محکم بر آن بایستیم. پیشنهاد : نیاز کودکان به آموزش را در این مقاله بخوانید.

 

نابرابری آموزشی در شرایط بحرانی

شرایط بحرانی کنونی موجود در کشور و جهان، و در پی آن تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و فقدان دسترسی دانش آموزان به آموزش های حضوری، سبب شده است نظام های مختلف آموزشی به آموزش های آنلاین، ارسال فایل ها و استفاده از فضای دیجیتال روی بیاورند. این شرایط دانش آموزان کم برخورداری را که از امکانات به روزی چون گوشی های آندروید، تبلت، لپ تاپ یا حتی اینترنت مناسب بی بهره اند، در مقایسه با سایر دانش آموزان، در وضعیتی نابرابر قرارداده است.

چنانچه در سایر موارد نسبت به نظام برابر آموزشی دچار تردید نباشیم، این بار دیگر نمی توانیم عدم برخورداری دانش آموزان از امکانات برابر را در شرایط موجود کتمان کنیم، چراکه این امر مصداق آشکار نابرابری است.

با ادامه این روند، به زودی عواقب این شکاف آموزشی و سطح سواد میان دانش آموزان کشور خودنمایی خواهد کرد. باید دانست مشکل به همین جا ختم نمی شود و این شکاف و نابرابری، آسیب های روحی و روانی فراوانی برای دانش آموزان کم برخوردار ، در پی خواهد داشت.

عدالت ترمیمی در حوزه آموزش بدان معناست که دولت در جهت جبران این کاستی ها اقدام کند، اما متاسفانه در شرایط موجود و مشکلاتی که همه از آن باخبر هستیم، امکان این ترمیم وجود ندارد!

 

جایگاه سازمان های خیریه و مردم نهاد در شرایط بحرانی

جایگاه خیریه ها و سازمان های مردم نهاد در عدالت ترمیمی تعریف می شود و جبران بسیاری از این نواقص و مشکلات برعهده خیریه هاست. در بحران اخیر، خیریه ها نشان دادند که چه اندازه می توانند موثر و مفید واقع شوند. اما هم چنان در حوزه آموزش و ترمیم، در رفع مشکلات بخش وسیعی از دانش آموزان کم برخوردار، اقدامات اندکی صورت گرفته است.

متاسفانه بسیاری از نیکوکاران به سرمایه گذاری در حوزه هایی که به توسعه منابع انسانی می انجامد، و از آن جا که مشاهده آثار و نتایج آن موکول به آینده است و از بحران‌های آتی پیشگیری خواهد کرد، کمتر توجه ورغبت نشان می دهند.

همراه با بسیاری از سمن ها و خیریه ها که در حوزه آموزش مشغول به فعالیت هستند، دارالاکرام نیز برای ساختن آینده ای بهتر و سرمایه گذاری در این زمینه مشغول به فعالیت است. خیریه ها و سمن ها بهتر می دانند که در کدام نقطه از جغرافیای توسعه این سرزمین قرار گرفته اند. دولتمردان نباید گمان کنند که با عدم رعایت عدالت توزیعی و رویه ای همیشه این سازمان های خیریه هستند که باید جهت جبران این کاستی ها وارد میدان شوند. به بیان دیگر، ورود خیریه‌ها در این امر نباید مانع برنامه‌ریزی‌های کلان و درست، و رعایت عدالت توزیعی و رویه ای شود.

موسسه خیریه دارالاکرام با جدیت تمام بر آن است تا تهدید موجود را به فرصت تبدیل کند. لذا در همین راستا با نظارت مددکاران ،تهیه لوازم آموزشی برای دانش آموزان اش را جهت استفاده از فضاهای دیجیتال و آنلاین در دستور کار خویش قرارداده است. انواع خدمات موسسه دارالاکرام.

در این مسیر پرچالش، امیدمان به حمایت های شما خوبان است. دستان یاریگر شما نیکوکاران را به گرمی می فشاریم.