سلسله نشست های خیر و خرد؛ نقشه راه امور خیریه

یافتن راهکاری خردمندانه برای کار خیر

موسسه دارالاکرام تاکنون موفق شده است دو نشست از سلسله نشست های خیر و خرد را با همکاری نشر نی برگزار کند. دارالاکرام با دعوت از کارشناسان و اساتید به نام کشور در حوزه های اقتصاد و اخلاق؛ مانند دکتر جعفر خیرخواهان و دکتر مصطفی ملکیان و دیگر اندیشمندان کشور کوشیده است ضمن نزدیک نمودن دو حوزه تئوری و عمل در حوزه نیکوکاری، بازتعریف تازه ای از نیک خواهی و نیکوکاری ارائه داده و ادبیات امور خیریه را بسط و توسعه بخشد تا با خط مشی قرار دادن این اصول در خیریه ها و جامعه، اثرات و تغییرات دیدگاهی و رویکردی، متضمن ارتقای کیفی و کارآمدی و بازدهی امور خیریه باشد.

جمع بندی نقطه نظرات و دیدگاه های ارائه شده در نشست های خیر و خرد

1. تنها برخورداری از نیات خیر کافی نیست بلکه چگونگی و روش انجام و پیامدهای آن نیز باید مد نظر قرار گیرد.

2. تعهد و پایبندی به نوع دوستی کارآمد در این عصر امری ضروری است، با این هدف که  چگونه و در کجا باید کمک کرد تا آن  کمک از بیشترین تاثیر برخوردار باشد؛ چراکه صرف داشتن نیتی خیر برای انجام کار خیر کافی نیست.

3. متاسفانه در کشور ما به واسطه مهجور ماندن علم اقتصاد و علوم انسانی و اجتماعی از جریان تولید علم جهانی، این رشته ها کارآمدی خود و اعتماد آحاد مردمجامعه را از دست داده اند. ارتباط اغلب دانشگاه های کشور به دلیل انقطاع از جریان علمی موجود در جهان از جامعه کاملا جدا شده و فاقد کاربرد و کارایی لازم است.

4. دغدغه فقرزدایی می تواند خطرناک باشد. دلایل خطرناک بودن این دغدغه ها، بخشی منطق و بخشی دیگر را احساس تشکیل می دهد. مورد اول این که این دغدغه ها می تواند به  کاهش احساس مسئولیت فرد منجر شود؛ دوم این که ممکن است این دغدغه ها در درک مفاهیم فقر و نابرابری سوء تفاهم ایجاد کند؛ و سومین مورد این که این دغدغه ها می تواند منجر به تشویق دولت به اقدامات ایجابی شود که در نهایت آثار نامطلوبی از خود برجای خواهد گذاشت.

5. دگر دوستی موثر در درجه اول این است که چطور می توان از منابع خود اعم از پول، وقت، و توان خود بیشترین خیررسانی ممکن را انجام داد. دو پیش فرض اصلی این است که ما وظیفه داریم بعد از تامین نیازهای غیر تجملاتی و ضروری، از درآمد و وقت و توان خود برای تامین نیازهای دیگران استفاده کنیم. دیگر  این که همه کمک ها وخیررسانی ها ارزش برابر ندارند وما موظف ایم به اهداف نیکی کمک کنیم که به شکلی موثر بیشترین خیر ممکن را در پی دارند.

6. ایده دگر دوستی موثر بر سبک زندگی دگر دوستانه موثر تاکید بسیاری دارد. در این سبک، ساده زیستی و اختصاص بخش عمده ای از درآمد شخصی به امور خیری که اولویت آن ها با سنجش گرایی های عقلانی تعیین شده است، از اهمیت بالایی برخوردار است. ساده زیستی از دو ویژگی مهم برخوردار است:

7. در صورت تجمل گرایی فرد نمی تواند به نیازهای عمیق ذهنی و معنوی خویش پی برده و رسیدگی کند. چرا که مشغله فراوان در زندگی تجملاتی فرصتی برای پرداختن به نیازهای روانی و معنوی باقی نمی گذارد.

8. ساده زیستی فقرزداست چرا که اگر فرد ساده زیست بوده  و تنها به ضروریات زندگی خود اکتفا کند، این سبک زندگی سبب خواهد شد افراد کمتری به دام فقر گرفتار آیند.

9. تلاش برای دنبال کردن مشاغلی که خیر زیادی برای دیگران در پی دارد، یا مشاغل دارای درآمد بالا که می تواند به اهداف خیرخواهانه کمک کند و یا بخشیدن عضوی از اعضای بدن مانند اهدای خون یا مغز استخوان، در این سبک زندگی بسیار مورد توجه است.

10. عقلانی نمودن خیر رسانی و یا به عبارت دیگر رساندن بیشترین خیر به دیگران در گرو تفکیک بسیار مهم است نیاز از خواسته است. چنین نیست که هر آنچه را می خواهیم به آن نیاز داشته باشیم و یا  هر آنچه را نیاز داریم،می خواهیم. گاه کاملا برعکس خواهان آن چیزهایی هستیم که به آن ها نیازی نداریم و یا خواهان نیازهای واقعی خود نیستیم. لذا توجه به این تفکیک از سه بُعد اهمیت می یابد:

11. خواسته های آدمی انتها ندارد، اما نیازهای انسان محدود است. نیازها اگر برآورده نشود ساختار جسمانی، ذهنی و روانی فرد دیر یا زود مختل می شود. لذا در کمک کردن به دیگران باید نیازهای آنها را مد نظر قرار داد و نه خواسته های آنها را.

12. برآوردن خواسته های دیگران همواره خدمتی به آنان نیست بلکه گاه خیانت است. در حقیقت، بسیاری از خواسته ها اگر برآورده نشوند بهتر است.

14. سومین نکته این که اگر افراد جامعه به تامین نیازهای خود اکتفا می کردند و با زیاده طلبی و حرص در پی برآوردن خواسته های خود نبودند، چه بسا در نتیجه این قناعت به ضروریات و نیازها، فرد یا افرادی دچار فقر نمی شدند.

15. در اغلب موارد، فقر مادی، فقر فرهنگی نیز در پی دارد و افراد کم بضاعت از دانش لازم جهت نحوه استفاده صحصیح  از کمک ها برخوردار نیستند. لذا یکی از اساسی ترین کارهای خیر آن است که پس از کمک های مادی افراد کم بضاعت را رها نکرده  و روش استفاده از اموال و کمک ها را به آنان آموزش دهیم.

16. در اخلاق به طور عام و در اخلاق انفاق به طور خاص، باید ظرفیت ذهنی و روانی خود را در نظر گرفت. به این معنا که در صورت توانگری نیز باید متناسب با ظرفیت روانی و معنوی انفاق کرد. در این شرایط، فرد از دیگرگزینی که اثری اجتماعی در بردارد، به خودشکوفایی که دارای اثری درونی و فردی است، نائل می شود. اما اگر فرد فراتر از ظرفیت معنوی و ذهنی خود دست به انفاق بزند، این فرد نه تنها رشد درونی نخواهد کرد بلکه دچار تنزل معنوی نیز خواهد شد.