کودکان کار به چه حمایت هایی نیاز دارند

آمار کودکان کار به خصوص در کلان شهرها بسیار بالا رفته است. برای شما هم حتما تا به حال پیش آمده است که خیابان‌ها، مترو و یا اتوبوس‌ها، کودکان و نوجوان‌هایی به چشمتان بخورند که در حال دستفروشی و کارهای مختلف دیگر هستند. حمایت‌ کردن از کودکان کار، مسئله‌ای است که باید توسط مردم، ارگان‌های دولتی، سازمان‌ها و… انجام شود تا این کودکان بتوانند بهتر زندگی کنند.

تصور کنید کودک به جای اینکه کنار خانواده خود باشد، بازی کند، تغذیه سالم داشته باشد، درس بخواند و…، بنا به یکسری مشکلات باید شبانه‌روزی کار کند تا خرج خود و خانواده‌اش را در بیاورد.

مقالات خواندنی: به کدام خیریه اعتماد کنیم

برای حمایت کردن از کودکان کار چه کارهایی باید انجام دهیم؟

برخی از افراد تصور می‌کنند که کودکان کار مجرم هستند. درصد بسیار کمی از این کودکان به خاطر فشار زیاد نیازمندی، به کارهای خلاف روی آورده‌اند. بیشتر این کودکان نان‌آوران خانه هستند و نیازهای خانوادشان را برآورده می‌کنند.

خیلی از این کودکان‌ کار، بی‌سرپرست یا بدسرپرست هستند و مجبور به کار کردن هستند. حتی اگر قصد خرید از این کودکان را ندارید، هرگز با آن‌ها توهین‌آمیز صحبت نکنید. در ادامه برخی از رفتارهای درست با این کودکان بیان شده است.

• غذای گرم و تازه برای این کودکان درست کنید

اگر قصد حمایت و کمک به این کودکان را دارید بهتر است برای آن‌ها غذای گرم و یا خوراکی‌های مغذی تهیه کنید؛ زیرا این کودکان تغذیه سالمی ندارند. تغذیه سالم از مهم‌ترین چیزها برای کودکان است؛ چون کودکان در حال رشد هستند و متاسفانه بیشتر این کودکان دچار سوءتغذیه هستند. اگر نمی‌توانید این کودکان را شناسایی کنید بهتر است با کمک‌های نقدی به ارگان‌ها یا سازمان‌های حمایت از کودکان کار به آنها کمک کنید.

• عکس یا فیلم آنها را در فضای مجازی پخش نکنید و از آنها برای جلب توجه کردن و دیده شدن استفاده نکنید

برخی از افراد از این کودکان عکس یا فیلم تهیه می‌کنند و در فصای مجازی پخش می‌کنند تا با دیده شدن، دنبال‌کنندگان بیشتری برای خود جلب کنند. شما با این کار نه تنها از آنها حمایت نمی‌کنید بلکه باعث ترحم کردن به آنها هم می‌شوید. اگر قصد عکس برداری از آنها را دارید باید از این کودکان اجازه بگیرید.

• خشونت علیه کودکان کار را گزارش دهید

اگر خشونت، آزار جنسی یا هر آزار دیگری را علیه این کودکان مشاهده کردید حتما با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید. در یک‌سری سازمان‌ها و بهزیستی‌ها می‌توانند از این کودکان نگهداری کنند.

• با خشونت با آن ها رفتار نکنید

کودکان کار مجرم نیستند بنابراین با آن‌ها به صورت طلبکارانه و یا با استفاده از الفاظ زشت صحبت نکنید. اگر نمی‌خواهید از آن‌ها خرید کنید از خشونت‌های رفتاری و کلامی استفاده نکنید. این کار باعث می‌شود این کودکان اعتمادشان را نسبت به مردم و جامعه از دست بدهند.

• با این کودکان با مهربانی رفتار کنید

کودکان کار در معرض خشونت‌های جامعه قرار می‌گیرند. این کودکان هم مانند کودکان دیگر به کودکی احتیاج دارند، پس فراموش نکنید که با آن‌ها با مهربانی صحبت کنید. همچنین شما می‌توانید با خرید یکسری وسایل بازی، دفتر نقاشی، مدادرنگی، کتاب قصه و… آن‌ها را شاد کنید.

نیازهای ضروری کودکان کار

نیازهای اصلی کودکان کار را در وهله نخست شاید از اوان کودکی یا حتی پیش از تولدشان باید بررسی و جست و جو کرد. در این زمینه بدسرپرستی بیش از بی سرپرستی عامل تعیین کننده است.

در این شرایط یکی از والدین یا هردو به علت فقر، اعتیاد یا فساد از کودک خود سوء استفاده نموده و او را مجبور به کار کردن می کند. این اقدام نوعی کودک آزاری محسوب می شود چرا که وی را از حق طبیعی اش که همان درس خواندن و آموزش است با عدم رضایت وی محروم می کند. طلاق، فساد، اعتیاد و سایر مشکلات خانوادگی از عمده دلایلی هستند که این کودکان را از سنین پایین به خیابان کشانده اند.

علاوه بر آسیب هایی چون درگیر شدن در باندهای قاچاق، سرقت، پرخاشگری و خشونت های اجتماعی، این کودکان بدون تجربه کردن دوران کودکی،  و آموزش و تحصیل، به انواع امراض روحی و جسمی مبتلا شده و مورد تحقیر قرار می گیرند که این امر در بلندمدت به شکل عقده های سرکوب شده و ناهنجاری های اجتماعی بروز خواهد کرد. گاه نیز همان گونه که بارها در کشور مشاهده شده است، تحمل مشکلات چنان از حد و توان این کودکان فراتر می رود که آنها مرگ را به زندگی ترجیح داده و دست به خودکشی می زنند.

از سوی دیگر، برخی کارشناسان حوزه کودک، دلیل اصلی کار کودکان را نیاز اقتصادی و فقر می دانند و معتقدند تا زمانی که با این معضلات به صورت ریشه ای برخورد نشده و راهکاری برای آن ها در نظر گرفته نشود، پدیده کودکان کار به قوت خود باقی خواهد ماند.

مقالات خواندنی: آیا به کودکان کار کمک نقدی بکنیم؟

حمایت از کودکان کار

متاسفانه اغلب اوقات با قضاوت های سطحی و بدبینانه نسبت به کودکان کار، آنها از سوی افراد جامعه مورد بی توجهی، طرد، تحقیر و بدرفتاری قرار می گیرند. این اتفاقات اغلب با این تصور که آنها متکدی هستند رخ می دهد در حالی که این کودکان تنها سعی دارند با دست فروشی و کار در خیابان  نیازهای مالی خود و حتی خانواده خود را برطرف کنند.

این قضاوت ها و برخوردها کاملا نابجا و بی رحمانه است چرا که آنها بی گناه هستند و قربانیان بی تدبیری های خانواده یا اشتباهات اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعه شده اند. این آسیب ها به هویت آنان بسیار لطمه وارد می کند.

 

از جمله عواملی که پس از وراثت و تغذیه، و تفاوت و نابرابری های اجتماعی_اقتصادی در شکل گیری شخصیت کودکان موثر هستند، عوامل محیطی هستند. محیطی که کودک در آن رشد می کند و بزرگ می شود بر رشد و ارتباط وی با جامعه تاثیرات بسزایی دارد. عوامل محیطی شرایط خواسته و ناخواسته محیطی است که کودک در آن متولد شده و به رشد خود ادامه می دهد.

مشکلات روحی و عاطفی که کودکان کار با آن ها دست به گریبان اند:

• سرخوردگی و سرکوب شخصیت

• کمبود یا عدم اعتماد به نفس

• طرد شدن و کمبود توجه و محبت از سوی دیگران

• مورد تحقیر و توهین و بی علاقگی قرار گرفتن

• دسترسی نداشتن به فردی مناسب برای طرح مشکلات و دریافت مشاوره و کمک های لازم

برای استفاده از خدمات مددکاری اجتماعی رایگان برای کودکان کار و خانواده های آنها اینجا کلیک کنید : خدمات مددکاری اجتماعی رایگان نیازمندان

• فراهم نبودن شرایط و فضای مناسب برای زندگی

•  عدم دسترسی به فرد مناسب برای طرح مسائل و مشکلات و دریافت کمک و مشاوره

حال لازم است با توجه و در نظر گرفتن آسیب های این کودکان که منجر به احساس خلأ در آنان می شود نسبت به رفع نیازهای آنان اقدام شود و در موارد زیر مورد حمایت قرار گیرند:

• یافتن راهکارهای موثر و کارآمد، برنامه ریزی و سیاستگزاری های لازم جهت اسکان و تامین نیازهای اولیه کودک

• مشارکت و همکاری و همراهی نهادهای مسئول اعم از دولتی و مردم نهاد در این اقدامات از ابتدا تا به سرانجام رساندن وضعیت این کودکان

• ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی

• ارائه خدمات درمانی

• ارائه خدمات آموزشی  و ایجاد بسترهای لازم جهت تحصیل این کودکان

• و از همه مهم تر اجرای برنامه های پیشگیرنده زیربنایی و مستمر جهت رفع معضل فقر از خانواده ها و اقشار آسیب پذیر جامعه برای برخورد ریشه ای با این معضل

اما آنچه از شواهد و قرائن برمی آید آن است که در زمینه رسیدگی به معضل کودکان کار، تنها اقداماتی که تاکنون صورت گرفته، جمع آوری و تحویل آنها به مراکز نگهداری و سپس خانواده بوده است. اما از آن جا که این اقدامات نیز بدون برنامه ریزی، دوره ای، موقت و بدون تضمین بازگشت این کودکان به کار در خیابان بوده است، در نهایت به نتیجه مطلوب نرسیده به نحوی که کودک به دلیل فقر باز هم مجبور به کار کردن شده است.

در زمینه برخی اقدامات شاید بتوان گفت بهزیستی و شهرداری تهران بیش از سایر ارگان ها فعالیت کرده اند. این در حالی است که سایر سازمان مسئول شانه از زیر بار این مسئولیت خالی کرده و کنار کشیده اند. اما اگر همه سازمان های ذی ربط با مشارکت و هماهنگی، وظیفه خود را طبق آیین نامه حمایت از کودکان کار، انجام بدهند، نتایج چشمگیری حاصل می شود و اقدامات موثری صورت می گیرد.

مهم ترین دلایل ماندن معضل کار کودکان

• ناکارآمدی، عدم فراگیری و موثر نبودن نظام تامین اجتماعی کشور

• کمبود بودجه اختصاص داده شده به این بحران

• ناکارآمدی شرایط اقتصادی

• گسترش فزاینده فقر به ویژه در اقشار آسیب پذیر

• عدم همکاری، هماهنگی و مشارکت در بین سازمان های مسئول

• انکار و نادیده گرفتن معضل موجود و عدم مسئولیت پذیری برخی مسئولین

• مقابله و انجام برخی اقدامات موقت و بی ثمر به جای پیدا کردن راهکارهای موثر

• کم کاری سازمان ها

مقالات خواندنی: سرنوشت کودکان کار

موسسات و سازمان های فعال در حوزه کودکان کار  در ایران و جهان

یونیسف در زمینه کاهش مشکلات کار کودکان در جهان فعالیت می کند که جهت ریشه کنی و پیشگیری از این معضل، پیشنهاداتی را مبنی بر اصلاحات فرهنگی، اصلاح قوانین حقوق کودک، حمایت های آموزشی، تامین زمینه های لازم جهت ارائه هر چه بهتر خدمات درمانی، حمایت از خانواده های آسیب پذیر و وضع قوانین بازدارنده کار کودکان مطرح نموده است.

در ایران نیز انجمن حمایت از کودکان کار، به عنوان سازمانی مردم نهاد در زمینه ارائه خدمات آموزشی و حمایتی به کودکان کار و در معرض آسیب فعالیت می نماید. سابقه فعالیت این نهاد غیرانتفاعی به سال ۱۳۸۱ بازمی گردد.

شبکه یاری کودکان کار و خیابان، شبکه ای متشکل از سازمان های دولتی و غیردولتی است که در زمینه حمایت از این کودکان فعالیت می کند. برای این منظور، این شبکه به پیگیری و ترویج کنوانسیون های بین المللی حوزه کودک، از جمله پیمان نامه حقوق کودک و اقدام جهت ممنوعیت و محو کار کودک می پردازد.

انجمن حمایت از حقوق کودکان، انجمن پژوهش های آموزشی پویا، انجمن یاران دانش و مهر، انجمن دوستداران کودک پویش، کانون فرهنگی حمایتی کودکان کار، موسسه حمایتی خانه مهر کودکان از جمله اعضای مردم نهاد این شبکه هستند.

موسسه خیریه دارالاکرام نیز یکی از سازمان های مردم نهادی است که از سال ۱۳۸۰ در زمینه حمایت تحصیلی دانش آموزان فاقد سرپرست موثر و کم برخوردار کشور آغاز به فعالیت پرداخته است. هدف اصلی این موسسه پیشگیری از ترک تحصیل کودکان و بازماندگی آنان از تحصیل و کمک به کاهش روند کار کودکان در کشور است.