سرنوشت کودکان کار

کودکان کار از معصوم‌ترین کودکان در جهان هستد که برخی از افراد با سوءاستفاده و سودجویی، فرصت کودکی را از آن‌ها می‌گیرد. اگر این کودکان را حمایت نکرد ممکن است اتفاقات بدی برای آن‌ها رقم بخورد. برخی از سازمان‌ها با هدف کم کردن کودکان کار، آن‌ها را تحت حمایت خود قرار می‌دهند و آن‌ها را از خطرات احتمالی دور می‎‌کنند. برخی از آسیب‌هایی که این کودکان می‌بینند شامل معاف از تحصیل، آزارهای جنسی، تخریب شخصیتی و… است.

سرنوشت کودک کار

احتمالا برای شما هم پیش آمده است که سر چهارراه‌ها یا در خیابان‌ها، کودکانی را ببینید که در حال فروختن وسیله‌ای به مردم هستند. آیا تا به حال با خود فکر کرده‌اید که سرنوشت این کودکان چه خواهد شد؟ کارکردن کودکان در خیابان‌ها برای امرار معاش خانواده باعث آزار شخصیت آن‌ها می‌شود و علاوه بر اینکه کودکی کردن را از آن‌ها می‌گیرد، باعث از بین رفتن نوجوانی و جوانی آنان می‌شود.

توجه به این مسئله بسیار مهم است به طوری که برخی از روانشناسان این امر را مانند کشتن کودک می‌دانند. کار کردن کودکان اثرات منفی بر رشد جسمانی، روانی و تحصیلی آن‌ها می‌گذارد. همچنین اثرات منفی که این کار دارد نه تنها گریبان خانواده آن کودک را می‌گیرد بلکه به جامعه هم آسیب می‌رساند. در ادامه درباره اثراتی که کار کردن در سنین کم روی کودک می‌گذارد صحبت می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: کمک به کودکان کار {مشکلات و روش کمک}

سرنوشتی مبهم در انتظار کودکان کار

زمانی که از خیابان های پر ترافیک با چراغ قرمزهای طولانی و ازدحام اتومبیل هایی که پشت چراغ ها انتظار می کشند عبور می کنید و کودکان فروشنده ای را می بینید که در اطراف اتومبیل ها پرسه می زنند، به این موضوع  فکر کرده اید چه سرنوشتی در انتظار این کودکان است؟ آیا تاکنون از خودتان پرسیده اید این کودکان، دختر و پسر اهل کجا هستند، از کجا می آیند و شب ها را چگونه و کجا سپری می کنند؟

۱۲ ژوئن روز جهانی مبارزه علیه کار کودکان است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد، پیمان نامه حقوق کودک را در سال ۱۹۸۹ تصویب کرد. بر اساس این معاهده، کشورهای عضو موظف اند با هرگونه سوء استفاده و بهره کشی اقتصادی از کودکان مقابله کرده و زمینه های رشد جسمی، ذهنی، روانی و اجتماعی کودکان را فراهم کنند. ایران نیز در سال ۱۳۷۰ به این پیمان نامه پیوست و در سال ۱۳۷۳ مفاد آن به تصویب مجلس رسید.

طبق قانون کار نیز زیان آور بودن کار برای کودکان، و به کار گرفتن افراد کمتر از ۱۵ سال ممنوعیت دارد. سایر مفاد همین قانون، به شرایط کار افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال که کارگر نوجوان محسوب می شوند پرداخته اند .

خطرات و آسیب هایی که کودکان کار را تهدید می کند

• قاچاق اعضای بدن کودکان کار

• قاچاق مواد مخدر کودکان کار

• مافیای پسماندها کودکان کار

• آسیب های جسمی مانند تجاوز، ضرب و شتم کودکان کار

• آسیب های روحی: افسردگی، پرخاشگری و سایر بیماری های روحی کودکان کار

• بزهکاری کودکان کار

• خودفروشی کودکان کار

• فراگیری رفتارهای ناسالم کودکان کار

• کارتن خوابی و بی خانمانی کودکان کار

نظرات کارشناسان و مسئولین درباره معضل کار کودکان در کشور

آنچه که تعجب برانگیز است آن است که علی رغم آسیب ها و عواقبی که پدیده کار کودکان در جامعه در پی داشته است، تاکنون دستگاه های ذی ربط  برای ساماندهی معضل کودکان کار تصمیمی جدی اتخاذ نکرده و چاره ای نیندیشیده اند.

عدم هماهنگی، عدم پاسخگویی و احساس مسئولیت دستگاه های ذی ربط در قبال کودکان کار، و ارائه دلایلی چون کوتاهی سایر نهادها، و نداشتن بودجه از سوی آنان، نیز بر این معضل دامن زده است.

طبق نظرات برخی مسئولین علی رغم گستردگی و سیر صعودی آمار کودکان کار به ویژه در تهران و سایر کلانشهرها، سازمان های متولی از جمله شهرداری،  بهزیستی و نیروی انتظامی تنها به طور موقت جمع آوری و نگهداری از این کودکان را برعهده گرفته اند که این امر ناشی از عدم برخورداری از برنامه ای مدون و پشتوانه اجرایی برای این طرح بوده است.

مقالات خواندنی: تاثیر آموزش های فنی و حرفه ای برای کمک به آینده کودکان کار

اثرات کار کردن کودکان

وجود کودکان کار در خیابان‌ها علاوه بر اینکه چهره شهر را نازیبا می‌کند بلکه به این کودکان آزارهایی وارد می‌شود که ممکن است بعدا قابل جبران نباشد. در ادامه یکسری اثرات مخربی که این کار بر روی کودکان می‌گذارد گفته می‌شود.

• یکسری افراد سودجو به دلیل مشکلات مالی خانواده‌های کودکان کار، از این کودکان سوءاستفاده می‌کنند و از آن‌ها بیگاری می‌کشند. این کار به حدی به کودکان آزار می‌رساند که در برخی موارد، وادار به فروش مواد مخدر می‌شوند.
• از مهم‌ترین آسیبی به کودکان کار وارد می‌شود، جاماندن از تحصیل است. این کودکان به جای اینکه کودکی کنند و به دنبال درس و آینده خود باشند، توسط یکسری افراد سودجو، در سرما و گرما به کار وادار می‌شوند.
• کودکان کار دچار انزوا و افسردگی می‌شوند که بیشتر آن‌ها از رشد احساسات سالم در حین زندگی کردن، محروم می‌شوند.
• به دلیل انجام کارهای فیزیکی سنگین توسط این کودکان، آن‌ها در معرض خطر اختلال رشد قرار می‌گیرند.
• کار کردن کودکان بر روی رشد اجتماعی کودک هم تاثیر زیادی می‌گذارد زیرا آن‌ها نمی‌توانند با هم سن و سال‌ها یا حتی خانواده خود وقت بگذرانند و همه وقت خود را صرف کارکردن می‌کنند.

بر اساس نظرات کارشناسی، بسیاری از این کودکان، کودکان بازمانده از تحصیل هستند که به دلیل فقر اقتصادی خانواده های کم درآمد خود از مناطق محروم به کلانشهرها روی آورده و اغلب نیز در دام باندهای بزهکاری، توزیع مواد مخدر، قاچاق اعضا یا بازیافت زباله گرفتار شده و بدین ترتیب به انواع مشکلات جسمی و روحی مبتلا می شوند.

کارشناسان و دست اندرکاران این حوزه، کار کودکان را به عنوان یک معضل اجتماعی به عواملی چون ارزانی دستمزد، بی سرپرست یا بدسرپرست بودن، و مشکلات اقتصادی این کودکان نسبت داده اند. بنابراین تا زمانی که با این مسئله به صورت ریشه ای برخورد نشود و عواملی که در گسترش فقر تاثیرگذار هستند و کودک را علی رغم آسیب های جسمی و روحی به ترک تحصیل و کار کردن در خیابان مجبور می کنند، مدیریت نشود، این آسیب هم چنان در جامعه ادامه خواهد یافت.

سرنوشت کودکان کار در هاله ای از ابهام

در جهان بیشتر از 250 میلیون کودک کار وجود دارد که بیش از 90 درصد آن‌ها در خیابان‌ها کار می‌کنند و در خانه خود زندگی می‌کنند و نان‌آور خانه هستند. طبق تحقیقات انجام شده، بیشتر از 120 میلیون کودک کار در آسیا زندگی می‌کنند. سرنوشت کودکان کار، یک مسئله جدی و انسانی است که به آن باید رسیدگی شود.

کودکان کار به دلایل مختلفی مثل فقر، ناتوانی خانواده‌ها، عدم دسترسی به آموزش و… وارد بازار کار می‌شوند و در زمانی که باید درس بخوانند و بازی کنند، مجبور به کار اجباری می‌شوند.

این موضوع تاثیرات جدی بر رشد فیزیکی، عقلی و روانی کودکان وارد می‌کند و باعث بروز مشکلات جدی مانند قطع تحصیلات، بیماری‌های حاد و مزمن، آسیب‌های روانی و اجتماعی، فقر بیشتر و… می‌شود. بنابراین، حمایت از حقوق کودکان و جلوگیری از ورود آنان به بازار کار امری ضروری و اساسی است.

برای مقابله با این مشکل نیاز است که از سوی دولت، سازمان‌های بین‌المللی، سازمان‌های غیردولتی، خانواده‌ها و جوامع محلی کمک شود. همچنین یکسری بهزیستی‌های شبانه‌روزی وجود دارند که کودکان کار را تحت حمایت خود قرار می‌دهند. این کودکان توسط دادگاه‌‌ها و یا نهادهای دیگر به این سازمان‌ها معرفی می‌شوند.

ارائه آموزش مناسب، ایجاد فرصت‌های شغلی برای بزرگسالان، حمایت مالی از خانواده‌ها، تامین خدمات بهداشتی و روانی، ایجاد برنامه‌های حمایتی و… از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به کاهش و حتی از بین بردن مشکل کودکان کار کمک کنند.

مقالات خواندنی: روز جهانی کار کودکان

ما چه کمکی می‌توانیم به کودکان کار بکنیم؟

همانطور که گفته شد یکسری سازمان‌ها هستند که این کودکان را حمایت می‌کنند و به آن‌ها فرصت زندگی کردن می‌دهند. همچنین علاوه بر این ارگان‌ها، مردم هم می‌توانند به این کودکان کمک کنند تا کمتر از وضع خود آسیب ببینند. از جمله این کمک‌ها شامل:

• اطمینان حاصل کردن از اینکه کودک کارهایی مناسب با سن و توانایی‌هایش انجام می‌دهد.
• یک زمانی به این کودکان برای استراحت و بازی کردن اختصاص دهید
• وقت کافی برای صحبت کردن به دغدغه‌ها و انگیزه‌های این کودکان بدهید.
• با نشان‌دادن رفتار خوب، یک الگوی مناسب برای این کودکان باشیم